PHP OOP: Boshlang‘ich qo‘llanma
05 Sentabr, 2025 129
PHPda obyektga yo‘naltirilgan dasturlash (OOP) – bu kodni modul, qayta ishlatiladigan va oson boshqariladigan qilish usuli. OOP asosiy tushunchalari: class, object, properties, methods, inheritance, polymorphism, encapsulation va abstraction.
Class va Object
Class – bu ob’ektning shabloni, ya’ni unda xususiyatlar va metodlar aniqlanadi. Object esa shu class asosida yaratilgan haqiqiy nusxa bo‘lib, o‘z qiymatlarini saqlaydi.
class Car {
public $color;
public $brand;
public function drive() {
echo "Car is driving";
}
}
$myCar = new Car();
$myCar->color = "red";
$myCar->brand = "Toyota";
$myCar->drive();
Properties va Methods
- Properties – ob’ektning xususiyatlari (masalan, $color, $brand)
- Methods – ob’ektning funksiyalari (masalan, drive())
Visibility orqali ularni cheklash mumkin:
public– hamma ko‘ra oladiprotected– faqat class va child class ko‘ra oladiprivate– faqat class ichida ko‘rinadi
Constructor va Destructor
Constructor va Destructor metodlari object yaratilganda va yo‘q bo‘lganida ishga tushadi. Constructor ob’ektga boshlang‘ich qiymat berish uchun ishlatiladi.
class Car {
public $brand;
public function __construct($brand) {
$this->brand = $brand;
echo "Car $brand created";
}
public function __destruct() {
echo "Car object is destroyed";
}
}
$car = new Car("Honda");
Inheritance (Merosi)
Meros yordamida bir class boshqa classning xususiyatlari va metodlarini oladi, shu orqali kodni qayta ishlatish mumkin.
class Vehicle {
public function start() {
echo "Vehicle started";
}
}
class Bike extends Vehicle {
public function ride() {
echo "Bike is riding";
}
}
$bike = new Bike();
$bike->start(); // Vehicle started
$bike->ride(); // Bike is riding
Polymorphism va Interface
Polymorphism bir metod turli classlarda turlicha ishlashini bildiradi. Interface esa metodlar shablonini belgilaydi va classlarda majburiy aniqlanishini ta’minlaydi.
interface Drivable {
public function drive();
}
class Car implements Drivable {
public function drive() {
echo "Car is driving";
}
}
class Truck implements Drivable {
public function drive() {
echo "Truck is driving";
}
}
$car = new Car();
$truck = new Truck();
$car->drive(); // Car is driving
$truck->drive(); // Truck is driving
Encapsulation
Encapsulation yordamida class ichidagi ma’lumotlar va metodlar himoyalanadi, faqat kerakli joylarda ochiladi. Bu kodni xavfsiz va boshqariladigan qiladi.
class BankAccount {
private $balance = 0;
public function deposit($amount) {
$this->balance += $amount;
}
public function getBalance() {
return $this->balance;
}
}
$account = new BankAccount();
$account->deposit(500);
echo $account->getBalance(); // 500
Abstraction
Abstraction murakkab tizimlarni soddalashtirish va faqat kerakli xususiyatlarni ochish uchun ishlatiladi. Abstract classlar boshqa classlar tomonidan meros qilib olinadi.
abstract class Animal {
abstract public function makeSound();
}
class Dog extends Animal {
public function makeSound() {
echo "Woof!";
}
}
$dog = new Dog();
$dog->makeSound(); // Woof!
Xulosa
PHP OOP yordamida kod modular, qayta ishlatiladigan, oson tushunarli va xavfsiz bo‘ladi. OOP konseptlarini o‘rganish orqali katta loyihalarda tartib va samaradorlikni ta’minlash mumkin.
Mashhur maqolalar
Oxirgi 30 kun davomida eng ko'p o'qilgan maqolalarni ko'rishingiz mumkin.